پرسش: از وقتی که پرانایاما را شروع کردم، تنفس من دچار تغییر شده است. در ابتدا بنظر می رسید که نمی توانم ریتم تنفس را پیدا کنم و همچنانکه به آهستگی نفس میکشیدم نسبت به نیازی که به هوا دارم جلو یا عقب می افتادم. اما اخیراً آهنگ تنفس یکنواخت شده است و بنظرم حتی اگر بارها و بارها به آرامی نفس بگیرم باز هم به اندازۀ کافی هوا دارم. گاهی انگار در نقاط مشخصی از این چرخه، نفس کشیدن متوقف می شود. آیا این طبیعی است؟ آیا زمانیکه تنفس من بقدری آرام میشود که تقریبا می ایستد، در حال صدمه و آسیب به خود هستم ؟

پاسخ: تجربۀ شما بسیار خوب است. این نشان می دهد که پرورشِ بسیاری در حال پیشروی در سلسلۀ اعصاب شماست و نیرویِ حیاتی از درون شما  جهت جایگزینیِ کاهشِ دریافتِ اکسیژن به بالا خزیده است. همین امر باعث می شود که با وجود کُند شدن تنفس، بدون فشار، احساس راحتی کنید. این نتیجۀ طببعی پرانایاما است و مادامیکه به این  فرآیند فشار نیاورید، به شما آسیبی نخواهد رسید.

این امر از یک اصل کلیِ طبیعی ناشی می شود و بهمین دلیل پرانایاما در جهت پرورش سلسلۀ اعصاب بسیار موثر است. به یاد داشته باشید که "پرانایاما" بمعنی "توسعۀ نیروی حیاتی" است. وقتی که ما تنفس را بشکلی ساده و بدون فشار، مهار و محدود میکنیم، چیزی خلق می شود. محدود کردنِ ملایم تنفس، نوعی اثر و خلأِ بیولوژیک خلق می کند. یک مَکِش مختصرِ نیروی حیاتی در ما. بدن باید به طُرقی این کمبود نیروی حیاتی را جبران کند. این کار از طریقِ بیرون کشیدن نیروی حیاتی از مخزن عظیم پرانا در درون بدن انجام می شود. پرانایی که از اعماق درونیِ سیستم اعصاب به بیرون جریان می یابد. این جنب و جوش و دینامیسمی جدید در سیستم عصبی است. برون ریزی پرانا از درون با اثرات نرمشی و پالایشی عظیمی در اعصاب همراه است. این فرآیند، در قلب همۀ اثراتی است که از پرانایاما برمیخیزد. درست پشتِ جریانِ پرانایی که در پرانایاما خیزش میکند جریانِ بخشنده و پر برکتِ سرور آگاهیِ خالص نهفته است. بشرط آنکه ما به تمرین هر روزۀ مراقبۀ خویش مشغول باشیم.

همۀ ما با فواید بکارگیری اصلِ محدودیت در عرصه های مختلف زندگیِ خویش آشنا هستیم. اگر ما به ملایمت در برابر چیزی که نیاز فوری بنظر می رسد مقاومت کنیم، بدون شک بنحوی از اینکار سود می بریم. این امر بویژه وقتی صادق است که ما در ارضای نیازهایی که احساس میکنیم، زیاده روی کرده باشیم. امری که ما در شیوۀ زندگی مصرف گرایِ غربی مستعد ابتلا به آن هستیم. "میانه روی در همه چیز" گفتۀ خردمندانۀ بزرگی است .

 

یک مثال بسیار ساده و آشکار، خوردن است. اگر ما با ملایمت، در غذایی که میخوریم محدودیت ایجاد نمائیم، شروع به سوزاندن چربی در بدن نموده تا کمبود غذای دریافتی را جبران کنیم. این کار یک اثر پالایش سرتاسری در بدن داشته و زمینه ساز بهبود سلامت ما میشود. البته بشرط آنکه این فرآیند را در شکلی افراطی بکار نبسته و خود را به بیماریِ بی اشتهایی عصبی مبتلا نکنیم !!!

اصل محدودیت در بسیاری از عرصه های زندگی عمل میکند. اگر ما در هزینه های پرداختیِ خویش محدودیت ایجاد کنیم، حتی اندک، پس از مدتی در می یابیم که پول بیشتری داریم. اگر شغل خود را از دست بدهیم، که همیشه نیز حادثۀ مثبتی تلقی نمیشود، اغلب موارد در نهایت کار بهتری پیدا می کنیم. زندگی هر محدودیتی را به شیوه ای خاص و غالباً با مورد بهتری جبران می کند. هیچ شکی نیست که اگر ما در افراط کاری های خویش تعادل پیشه کنیم، چیزهای بیشتری در زندگی خواهیم یافت. در بسیاری از عرصه های زندگی ما در می یابیم که هرچه کمتر، بهتر.

این اصل در مورد مراقبه نیز عمل میکند. وقتی که به سادگی به پیگیریِ مانترا می پردازیم، به ملایمت، در جریانات افکار بی پایانی که تقریبا همیشه درآن غُسل شده ایم، محدودیت ایجاد میکنیم. در مراقبه، به خلقِ حالتی در ذهن میپردازیم که توجه روی معنی متمرکز نیست. با این حال ذهن را با فعالیت روی مانترا به پیش میبریم. ما نباید ذهن را به خواب بریم، بنابراین وقتی به آگاهی فرصت کمتری برای پیوندِ با معنی ببخشیم، نوعی خلأ در ذهن خلق می شود. چه اتفاقی می افتد؟ خوب شما آن را میدانید. توجه به سطوحی آرام و آرامتر سوق یافته تا اینکه ذهن بطور کامل در گسترۀ سکوتِ عظیمِ موجود در سرور آگاهیِ خالص، سکون می یابد. بواسطۀ محدودیتی ملایم در جریان ذهنی، ما خلأیی ایجاد می کنیم که سرورِ آگاهی خالص را به درون ما می کشاند.

گفته شده است که "طبیعت از خلأ منزجر بوده و هجوم می آورد تا آن را پر کند". این واقعیت دارد. بیشترِ یوگا مبتنیِ بر بهره گیری از همین اصل است تا سیستم اعصاب بشری را تحریک و آن را به سطحی والاتر از کارکرد و تجربه سوق دهد. ما معمولاً بطور ارادی تمایلی به ایجاد محدودیت در مورد اموراتی که برای زندگی، حیاتی بنظر می رسند نداریم. با این حال اگر اصل محدودیت و جبران را که در هر کجا عمل می کند بفهمیم، فرصتهایی بدست خواهیم آورد تا در زندگی هایِ خویش با مهارت گسترده تری به پیش حرکت کنیم. پرانایاما یک مثال درخشان از بکارگیری این اصل است. همانطور که خواهید دید، پرانایاما به فراسویِ جوهر وجودی ما دسترسی یافته و نقش عظیمی در بیرون کشیدن آن از درونِ ما بازی میکند و ما را قادر می سازد تا بطور سرور آفرینی، درخشنده شویم.

 

بعدی | قبلی